Podcast Jan van Leiden te horen bij VPRO Radio 1
De vierdelige podcastserie Jan van Leiden en het einde der tijden is in de maand november te horen in het radioprogramma OVT van de VPRO. De eerste aflevering wordt uitgezonden op 3 november om 11:30 uur. De volgende delen zijn te horen op 10, 17 en 24 november. Ook is de podcastserie genomineerd voor een Podcastaward in de categorie 'Vernieuwing'. De serie werd eerder dit jaar vertaald naar het Duits, waarbij podcastmaker Max Boogaard gebruik maakte van Kunstmatige Intelligentie-technieken. De winnaars van de Podcastawards, georganiseerd door BNR, worden op woensdag 6 november bekendgemaakt in het Instituut Beeld & Geluid in Hilversum.
Publieksprijs
De Nederlandstalige versie is inmiddels meer dan 200.000 keer gedownload en voerde enkele weken de podcastlijsten aan op Spotify en Apple. De podcast is gratis te beluisteren in je favoriete podcast-app, in het Nederlands of Duits.
In de podcast gaat journalist en podcastmaker Max Boogaard op zoek naar het verhaal van Jan van Leiden en de mechanismen van radicalisering door de eeuwen heen. Max werd getriggerd door de opera J.S. Bach – de Apocalyps, die te zien was van januari tot en met juni 2024 in Nederlandse en Duitse theaters, waarin aan de hand van het levensverhaal van Jan van Leiden de mechanismen worden verbeeld die kunnen leiden tot radicalisering en polarisatie.
Belangrijk voor een breed publiek
Het verhaal over Jan van Leiden speelt zich af in Münster rond het jaar 1530. Jan van Leiden - acteur, kroegbaas en kleermaker - wordt leider van een beweging die de apocalyps verkondigt: de ondergang van de wereld was volgens hen nabij. In het Duitse Münster sticht hij in 1531 een heilstaat die snel radicaliseert tot tirannie. De opera J.S. Bach – de Apocalyps volgt Jan van zijn aanvankelijke bevlogenheid, via zijn even flamboyante als meedogenloze koningschap tot aan zijn laatste biecht in een dodencel. De opera laat zien hoe mensen radicaliseren uit onvrede over machtsmisbruik en onrecht om hen heen en hoe radicalisering escaleert en eindigt in geweld. Een verhaal dat volgens artistiek directeur Serge van Veggel bij een breder publiek onder de aandacht moet worden gebracht, ook buiten de muren van het theater:
‘Bij de totstandkoming van deze opera hebben we veel onderzoek gedaan naar de thema’s polarisatie, radicalisering en eindtijddenken. Hoe werken deze mechanismen, wat drijft iemand die radicaliseert en hoe kijken we naar dit verhaal in het licht van vandaag de dag? Sla de krant open en je ziet de mechanismen overal terugkomen: of het nu gaat om het klimaat, migratie of politiek. Het was verrassend hoe de mechanismen in vijfhonderd jaar onveranderd zijn gebleven. Ieder mens is er vaak ongemerkt vatbaar voor. De kennis die we hierover opdeden hielp ons de opera te maken. Maar het hielp ons ook als mens in deze tijd. En juist daarom willen we die kennis ook buiten de opera breder delen. Met On the Record Media hebben we een podcastserie gerealiseerd waarin we samen met experts dieper ingaan op deze thema’s.’
Podcast over de geschiedenis van Jan van Leiden
In de podcast Jan van Leiden en het einde der tijden neemt journalist Max Boogaard luisteraars mee in zijn zoektocht naar het verhaal van Jan van Leiden. In de vertelvorm die iets weg heeft van een ‘true crime’ podcast onderzoekt hij hoe het verhaal van Jan van Leiden een voorbeeld is voor universele radicaliseringsprocessen en wat de intenties van Jan waren. Dacht hij zelf dat hij het goede aan het doen was? Boogaard duikt dieper in het proces tot radicalisering dat Jan en zijn kompanen doormaakten. Daarnaast is het een verhaal over eindtijddenken: de wederdopers geloofden dat de eindtijd aanstaande was. De podcast laat zien hoe het idee dat de wereld vergaat van alle tijden is en radicalisering aanjaagt.
Experts aan het woord
In de podcast komen verschillende experts aan het woord. Historicus en journalist Luc Panhuysen, hoogleraar terrorisme Bob de Graaff, hoogleraar Nieuwe Testament Bert Jan Lietaert Peerbolte en Torenwachter Martje Thalmann van de Sint-Lambertus kerk in Münster schijnen hun licht over het verhaal van Jan van Leiden. Podcastmaker Max Boogaard: ‘Het meest bijzondere was het gesprek in de toren van de Sint-Lambertus kerk. De toren waar nu nog steeds de ijzeren kooien hangen waarin destijds het lichaam van Jan van Leiden tentoon werd gesteld. Het lichaam heeft tot 1585 in de kooi gelegen totdat het lichaam was vergaan. Nog steeds blaast de torenwachter iedere avond de vredeshoorn over de stad uit. Daar viel alles op zijn plek.’ Ook wordt met Serge van Veggel in de podcast gesproken over de totstandkoming van de opera, waarom hij juist over dit verhaal een opera heeft gemaakt en wat hij zelf heeft geleerd tijdens zijn onderzoek naar Jan.
Alle afleveringen nu te beluisten
Alle vier afleveringen zijn nute beluisteren in je favoriete podcast-app. Of luister eerst de trailer.