Opera Melancholica

Graag heten wij u welkom in het Anatomisch Theater van de Psyche. Hier lichten we schedels en kunnen we live rondkijken in de menselijke geest. Uw gastheer is de geneesheer-directeur van ons anatomisch-psychologisch instituut. In een theatercollege licht hij toe hoe het eraan toegaat in zijn anatomisch theater. Daarna gaan we het in volle werking zien.

Dat we in de menselijke psyche kunnen rondkijken, is te danken aan wat in de geneeskunst bekend staat als ‘folie à deux’. Als je langere tijd bent opgesloten in een ruimte met iemand die aan psychoses leidt, ga je ook zien wat hij ziet. Vanavond sluiten wij onszelf als veel grotere groep op met een patiënt. De ‘folie à mille’ wordt onze methode. We gaan collectief horen wat de patiënt hoort, en zien wat hij ziet. Zijn gewaarwordingen en gedachten ervaren we als levensecht.

Vandaag is het onderwerp van onderzoek de melancholie. Om de werking en de gevolgen van melancholie te tonen, presenteert de geneesheer-directeur de casus van Roderick Usher. Usher is een sterk vereenzaamde man. Hij is weggezonken in zwaarmoedigheid en wordt getergd door rondmalende gedachten die nooit stoppen. Hij leeft in zijn hoofd en weet niet hoe hij moet omgaan met zijn gevoelens, die hij probeert te verdringen. De gevoelens blijven echter om aandacht vragen en zijn een stem in zijn hoofd geworden, die hij zijn zus noemt. Usher probeert zich van deze innerlijke stem te bevrijden, en daarmee dus zijn gevoelens weg te drukken. Maar steeds als dit lukt beseft hij dat zijn wereld koud en leeg is geworden. Een deel van zijn zelf is afgestorven. Het is een gemis dat ook voelt als een soort van rouw. Dat is zijn melancholie.

Onze geneesheer-directeur zal u inwijden in de methoden die in zijn instituut zijn ontwikkeld, en de fasen die patiënten in het anatomisch theater doormaken. Niet alleen willen we namelijk door de blik in andermans geest inzichten op kunnen doen. Ook willen we de patiënt binnen de anatomisch-psychologische sessie verder te helpen. We hopen dat Usher zich weet te bevrijden van zijn melancholie en innerlijke gespletenheid. We hopen dat hij de onbevangenheid kan terugvinden die hij als kind wel kon ervaren. En wij hopen dat ook u als toeschouwer daardoor beter in contact komt met de melancholie in uzelf.

Concept en regie Serge van Veggel
Dirigent Carlo Boccadoro
Choreografie Ed Wubbe (Scapino Ballet Rotterdam)
Projectontwikkeling Alice Gubler
Artistieke leiding New European Ensemble Emlyn Stam
Muzikale leiding OPERA2DAY Hernán Schvartzman
Scenografie Herbert Janse
Lichtontwerpt Uri Rapaport
Geluidsontwerp Arne Bock
Technisch producent Ronald Tebra
Kostuums Mirjam Pater
Make-up Nienke Algra

Geneesheer-Directeur René M. Broeders
Roderick Santiago Burgi / Georgi Sztojanov
William Drew Santini
Madeline (zang) Lucie Chartin / Emma Fekete
Madeline (dans) Ellen Landa / Dora Stepucin (Scapino Ballet Rotterdam)
Medicus Georgi Sztojanov / Rolfe Dauz

“OPERA2DAY voegt met deze productie een nieuw succesnummer toe aan een inmiddels imposante lijst.” was de uitsmijter van Opera Magazine. Nog wat quotes: “Philip Glass door een psycho-analytische bril” (NRC), “Totaaltheater” (Place de L’Opera), “Buitengewoon mooi spel” (Theaterkrant) en “Seductively morbid” (Opera Today).

Intieme kamermuzikale doorkijkjes

Over de muziek schreef de NRC: “Muzikaal opmerkelijk: anders dan de losse tableaus in Philip Glass’ revolutionaire anti-opera ‘Einstein on the Beach’ (1976), dienen zijn minimalistische noten in Usher een dramatisch verloop. De muziek […] laveert effectief tussen stuwende pulserende tutti’s en intieme kamermuzikale doorkijkjes.”  De Volkskrant over de zangers: “Santiago Burgi (Roderick) en Drew Santini (William) zingen uitstekend, maar nog mooier is de gezongen, onzichtbare en woordeloze bijdrage van sopraan Lucie Chartin als Madeline.”

‘Getroosd’ gevoeld

Het concept van de voorstelling bracht interessante reacties teweeg. De Theaterkrant merkte op dat “Wat je op het toneel ziet, kan – als je daar voor open staat – heel goed leiden tot een confrontatie met jezelf en je eigen strijd om gevoel en denken in evenwicht te brengen.” Ook een van de toeschouwers gaf dit te kennen in een mail: “Ik heb me zelden zo vervuld, ik zou bijna zeggen ‘getroost’, gevoeld bij het verlaten van een schouwburg. Een college voor iedereen die zich in wat voor gradatie dan ook bezig houdt met de psyche van de (mede)mens en haar naakte waarheid.” Een prachtrecensie van Opus Klassiek: “Bestaat perfectie in het theater? Tot een paar dagen geleden zou ik die vraag volmondig met ‘nee’ beantwoord hebben, maar nu ben ik daar niet meer zo zeker van. En die twijfel werd niet opgeroepen door een gezelschap met een miljoenensubsidie, maar door het Haagse Opera2Day, een kabouter in operaland, maar wel een kabouter met ambities.”  Om aldus te eindigen “met Opera Melancholica zet Opera2Day voorlopig de kroon op het werk.”

Lof van buitenlandse pers

De samenwerking met New European Ensemble en Scapino Ballet Rotterdam werd geprezen in Nederland en daarbuiten. Over de zwijgende rol van danseres Ellen Landa als Madeline: “The twitchy, obsessively repetitious choreography by Ed Wubbe of Scapino Ballet captured the seductiveness of the mad and the morbid. Snaking across the dirty water, her wet robe dragging behind her, Landa was a horrific and fascinating apparition.”, schreef het Amerikaanse Opera Today, en Theaterkrant merkte op dat zij een “mooie, kwijnende, bijna etherische Madeline” speelde. Het New European Ensemble en de dirigent kregen complimenten uit Frankrijk: “Les douze instrumentistes du New European Ensemble sont dirigés avec rigueur et enthousiasme par Carlo Boccadoro, grand défenseur du répertoire contemporain.”

En op Instagram reageerde WeHague: “Wat een vette intense, toffe voorstelling. Hoezo opera is niet voor jonge mensen? @Opera2Day maakt opera toegankelijk en deze Opera Melancholica kunnen we je echt aanraden!”